Arbeidsmarkt en onderwijs
Twee jaar lang, in de periode 2020 tot 2022, zorgt het succesvol verlopen project Talentvol in Noordoost-Brabant voor tal van experimenten met werk, om zo de arbeidsmarkt toegankelijker te maken voor iedereen die wil werken. Tijdens de uitvoering van het project werden werkgevers ondersteund om inclusiever te ondernemen en werden werkzoekenden geholpen bij hun zoektocht naar een baan.
Tekst: Ton Gimbrère | Foto’s: Joris Buijs Fotografie ©
Een goede reden om met de hoofdrolspelers aan tafel te gaan en terug te kijken op de resultaten, het belang voor werkgevers én om antwoord te krijgen op de vraag “hoe heeft het project bijgedragen aan de ambitie om de meest inclusieve regio te zijn”. Aan de overlegtafel in THREE-SIXTY, het innovatiecentrum voor circulaire economie in Veghel, zijn projectleider Frits Swinkels en de leden van de stuurgroep Talentvol aangeschoven: VNO-NCW Brabant Zeeland bestuurslid Bart Zegers (directeur bij Wiltec) en Bob Hutten, voorzitter van MVO-platform Stichting AANtWERK.
(Foto: v.l.n.r. Frits Swinkels, Bart Zegers en Bob Hutten)
Van getallen naar gezichten
Op mijn eerste vraag aan de drie hoofdrolspelers hoe zij betrokken zijn geraakt bij dit thema, vertelt Frits Swinkels dat hij al langer ervaart dat de arbeidsmarkt niet goed functioneert. In dit project kijkt hij zowel naar de rol van werkgevers als naar het beschikbare arbeidspotentieel. ‘De een-op-een ervaringen in dit project waren voor mij interessanter, dan cijfers over de arbeidsmarkt. Van getallen naar gezichten, dat motiveert mij.’
'Werken met een afspiegeling van de maatschappij, vind ik de normaalste zaak van de wereld'
Vervolgens licht Bob Hutten toe: ‘ik geloof dat in iedereen talent schuilt en dat iedereen in de maatschappij mee mag en kan doen. Verder zie ik dat nog lang niet alle werkgevers openstaan om mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt te plaatsen.’ Bob startte zelf de Verspillingsfabriek waar hij succesvol met deze groep aan de slag ging. ‘Het geeft mij energie om deze problematiek aan te pakken en dat gun ik iedere ondernemer. Bovendien kunnen wij op deze manier een grote groep mensen zekerheid en bestaansrecht bieden. Werken met een afspiegeling van de maatschappij, vind ik de normaalste zaak van de wereld.’
Boven geld verdienen uitstijgen
Voor Bart Zegers is duurzaam ondernemen een uitgangspunt en hij zoekt al langer naar de concrete invulling om dit te verankeren in zijn bedrijf, maar ook om het verder te brengen. ‘Ik wil iets betekenen, dat uitstijgt boven ondernemen en geld verdienen. Dat is mijn intrinsieke motivatie.’ Bart vindt dat bedrijven kansen moeten bieden aan mensen die nu nog aan de kant staan. ‘Dat zou een onderdeel moeten zijn van het systeem.’
‘Alle partners in het project zijn ervan overtuigd dat de beweging op gang moet komen naar een meer sociaal inclusieve arbeidsmarkt. Maar de “hoe vraag” houdt vooral iedereen bezig.'
Over de resultaten van het project is Frits tevreden. ‘Alle partners in het project zijn ervan overtuigd dat de beweging op gang moet komen naar een meer sociaal inclusieve arbeidsmarkt. Maar de “hoe vraag” houdt vooral iedereen bezig. Daarom hebben we vouchers aan ondernemers beschikbaar gesteld om zich te laten adviseren op welke wijze inclusief ondernemen in zijn/haar bedrijf mogelijk is. Hiermee helpen we bedrijven over de eerste drempel. Vervolgens kon de ondernemer kiezen voor een verdiepingsonderzoek en onderzochten wij hoe we collectieven kunnen vormen om daarmee bedrijven branche-breed te helpen. Als concrete instrumenten zijn open hiring en het werk-fit maken van mensen ingezet, om ze de stap naar werk te laten maken. Het programma kende duidelijke doelstellingen om aantallen te realiseren, zodat andere ondernemers aanhaken. Met het project hebben we, zelfs in coronatijd, honderden ondernemers bereikt.’
'Werkgevers zien zich nog onvoldoende als mede-probleemeigenaar. Het UWV en WSP slagen er niet in om individueel grote stappen te zetten. De oplossing ligt óók bij de bedrijven. Zij moeten in the lead komen. Als zij ervoor open staan, dan gebeurt er iets groots.’
Er heerst nog een te grote afstand
Bob vindt het een goede zaak dat werkgevers meer betrokken raken bij de problematiek op de arbeidsmarkt. ‘We leven nog teveel met het idee dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een exclusief onderwerp is voor gemeenten en instanties. Werkgevers zien zich nog onvoldoende als mede-probleemeigenaar. Het UWV en WSP slagen er niet in om individueel grote stappen te zetten. De oplossing ligt óók bij de bedrijven. Zij moeten in the lead komen. Als zij ervoor open staan, dan gebeurt er iets groots.’ Bob pleit voor betere informatie aan ondernemers waar ze moeten aankloppen, duidelijkheid over wetgeving en risico’s en meer ruimte voor experimenten. Als innovatieve ondernemer kijkt hij kritisch terug op de ervaringen tijdens het project. ‘Met het project hebben we geprobeerd een brug te slaan tussen werkgevers en de instituties. Er heerst nog een te grote afstand tussen de instanties, gemeente en werkgevers. We moeten het meer mét elkaar doen en samen de kansen op de arbeidsmarkt ontdekken.’
‘Er komt een portaal; één loket waar alle vragen van werkgevers over de arbeidsmarkt op een begrijpelijke manier worden beantwoord en direct gekoppeld wordt aan de dienstverlening die daarbij hoort. Wat een jaar geleden nog een utopie leek te zijn, wordt nu gerealiseerd. Een veel gekoesterde wens van werkgevers.’
Maak het ondernemers gemakkelijker
Bart zoomt in op wat het project heeft opgebracht. ‘Als je kijkt naar waar we vandaan komen, dan zijn er in de afgelopen twee jaar meters gemaakt. Het is duidelijk geworden dat je werkgevers om een boodschap kunt sturen, want wij realiseerden nagenoeg alle targets. Wij namen verantwoordelijkheid en wij konden iets toevoegen.’ Bart erkent dat werkgevers niet aan alle knoppen draaien, maar de volgende stap wordt nu gezet om het ondernemers gemakkelijker te maken. ‘Er komt een portaal; één loket waar alle vragen van werkgevers over de arbeidsmarkt op een begrijpelijke manier worden beantwoord en direct gekoppeld wordt aan de dienstverlening die daarbij hoort. Het portaal wordt gebouwd door de verschillende partners in de arbeidsmarkt. Wat een jaar geleden nog een utopie leek te zijn, wordt nu gerealiseerd. Een veel gekoesterde wens van werkgevers.’
‘Instellingen denken nog teveel vanuit hun eigen opdracht. De aanpak is daardoor nog te versnipperd en verloopt langs teveel schijven. Ontschotten is een voorwaarde om succes te boeken.'
Frits ondervond dat de instellingen en gemeentes moesten wennen aan een actieve rol van werkgevers in dit arbeidsmarktproject. ‘Instellingen denken nog teveel vanuit hun eigen opdracht. De aanpak is daardoor nog te versnipperd en verloopt langs teveel schijven. Ontschotten is een voorwaarde om succes te boeken. Bart vult aan: ‘maar gelukkig zijn er twee partijen wel overtuigd dat een andere aanpak nodig is. Vakbonden en VNO-NCW laten hun mening daarover duidelijk horen. Er ligt nu een kans om door te pakken en de werkgevers en werknemers nog meer centraal te stellen.’
Afgeremd door wet- en regelgeving
Om het probleem van de arbeidsmarkt te verbinden aan ondernemers vindt Bob dat het onderwerp in begrijpelijke taal onder de aandacht moet worden gebracht. Werkgevers moeten het belang daarvan onder ogen zien.’ Bart geeft een winstwaarschuwing bij het enthousiasme van werkgevers over hun betrokkenheid bij een inclusieve arbeidsmarkt: ‘door wet- en regelgeving worden werkgevers afgeremd om zich in te zetten voor een duurzame arbeidsmarkt. In de coronaperiode is het gevoel versterkt dat veel verantwoordelijkheid en risico’s bij werkgevers wordt neergelegd. Dat belemmert het gevoel om samen de problemen aan te pakken.’
Op mijn laatste vraag wat het advies is aan andere regio’s, die een soortgelijk project willen starten, legt Bob uit: de arbeidsmarkt is een van de belangrijkste onderwerpen dat ondernemers bindt en waarop we moeten durven ontwikkelen. Door de arbeidskrapte is het ook een onverhuld probleem. De HR professionals krijgen bij projecten als deze, een steeds belangrijkere rol. Zij moeten hierover aan tafel bij de directie. Bij grote bedrijven zie ik ook een rol voor een “inclusiviteit-manager”, die op de hoogte is hoe de instanties werken en hoe het bedrijf zich kan voorbereiden op de komst met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.’ Bart vult aan: ‘de arbeidsmarkt vraagt om een visie voor de komende decennia.’
'Ondernemers moeten opstaan en hun ervaringen delen. Een ondernemer kijkt nu eenmaal eerder naar een andere ondernemer, dan naar een adviseur of instantie.’
Essentiële olievlekwerking
Frits adviseert: ‘neem ruimte om te experimenteren. Door gewoon te doen, leer je ook. Laat daarna zien wat werkt. Daarna start de essentiële olievlekwerking. Ondernemers moeten opstaan en hun ervaringen delen. Een ondernemer kijkt nu eenmaal eerder naar een andere ondernemer, dan naar een adviseur of instantie.’ Om werkzoekenden succesvol te bereiken, adviseert Frits een aanpak te hanteren die laagdrempelig is en op vertrouwen is gebaseerd. ‘Zorg ervoor dat werkzoekenden hun vinger opsteken. Er is werk genoeg. Werkgevers moeten niet meer zoeken naar het schaap met de vijf of vier poten. Die zijn er niet. Maar ook tevreden zijn met een met drie poten.’
Bart merkt als afsluiting op: dit project heeft ons geleerd dat werkgevers dingen in beweging kunnen krijgen. We hebben succesvol mensen naar werk geleid. Dat is de moeite waard en dat geeft energie.’
VNO-NCW Brabant Zeeland is samenwerkingspartner van het project Talentvol, dat experimenteert met werk om zo de arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant toegankelijk te maken voor iedereen die wil werken. We ondersteunen werkgevers om inclusiever te ondernemen en helpen werkzoekenden bij hun zoektocht naar een baan. Dat doen we altijd samen met de belangrijkste partijen in Noordoost-Brabant, we vullen elkaar aan. Geen vraag is ons te gek. Voor de meest uiteenlopende verzoeken ondernemen we actie om te kijken hoe we succesvol kunnen zijn. Of niet, want ook dát hoort bij experimenteren.
