Fiscale transparantie internationale bedrijfsleven

De roep om meer fiscale transparantie krijgt steeds meer gehoor. In hoeverre is dat wenselijk en wat zijn de gevolgen voor jou als ondernemer die verder kijkt dan de landsgrenzen? Transparantie is momenteel het (politieke) toverwoord in de strijd tegen agressieve belastingontwijking door onder andere grote multinationals. Maar de toenemende roep om transparantie treft niet alleen deze ondernemingen. Die raakt ook het mkb en de dga.

De adviespraktijk maakte een aanzienlijke verandering door. Verschillende initiatieven van intergouvernementele organisaties dwingen landen om in nationale wetgeving maatregelen op te nemen die fiscale transparantie afdwingen. Dit leidde onder andere tot het vrijgeven van rulings die nationale belastingautoriteiten hebben afgegeven aan multinationale ondernemingen, rapporteringsverplichtingen zoals Country-by-Country Reporting, het UBO-register en de Mandatory Disclosure Richtlijn. Door deze ontwikkelingen krijgt de (belasting)adviseur een proactieve rol in het melden van fiscaal gevoelige informatie van cliënten aan de betrokken belastingautoriteiten. In de praktijk komt dit erop neer dat de adviseur met wie jij een vertrouwelijke relatie hebt, verplicht wordt om informatie te delen met bijvoorbeeld de Nederlandse Belastingdienst.

UBO-register

Het UBO-register, waarin iedere natuurlijke persoon met een aandelenbelang groter dan 25% wordt geregistreerd, is een transparantie vergrotende maatregel die de dga rechtstreeks treft. Het UBO-register moet het relatief makkelijk maken om de vermogensposities van dga’s via hun vennootschappen gedeeltelijk in kaart te brengen. In principe wordt het binnen de EU inzichtelijk welke persoon in welke mate gerechtigd is tot (het vermogen van) een vennootschap. Signaleert een adviseur bij de advisering een onjuistheid in het register, dan is hij verplicht om de juiste gegevens door te geven.

Het bestrijden van terrorisme, corruptie en belastingontduiking is in algemene zin een goede zaak. Onbegrensde transparantie heeft echter ook een schaduwzijde. Denk bijvoorbeeld aan geweld tegen vermogende individuen of commerciële risico’s. Daarnaast wordt het UBO-register ook toegankelijk voor buitenlandse belastingautoriteiten. Van de Nederlandse Belastingdienst mag een hoge mate van vertrouwelijkheid worden verwacht. Het is echter de vraag of buitenlandse overheden even betrouwbaar zijn.

Mandatory Disclosure Richtlijn

Op 19 december 2018 is een conceptwetsvoorstel ter consultatie aangeboden dat het verplicht melden aan de Belastingdienst van potentieel agressieve, grensoverschrijdende, fiscale planningsconstructies door onder andere belastingadviseurs regelt. De Belastingdienst wisselt de informatie die zij van adviseurs ontvangt automatisch uit met andere belastingautoriteiten binnen de Europese Unie. Belastingautoriteiten zijn hiermee al in een vroeg stadium geïnformeerd over bepaalde grensoverschrijdende structuren en advisering. Overheden kunnen daarmee mazen in de wet dichten of gerichte belastingcontroles uitvoeren om ‘schadelijke fiscale praktijken’ in de kiem te smoren. Naar verwachting heeft de meldingsplicht een afschrikeffect. Over de reikwijdte van deze meldingsplicht is nog veel onduidelijk. Het is voor adviseurs bijvoorbeeld niet duidelijk in welke situaties zij een meldingsplicht hebben en wat zij moeten melden aan de Belastingdienst. Wel duidelijk is dat de informatieplicht voor de adviseur  terugwerkende kracht heeft naar 25 juni 2018.

Vrijgeven van rulings

De onderhandelingsprocedures van de Belastingdienst voor een ruling worden transparanter en eenduidiger. Alle toekomstige rulings met een internationaal karakter worden bij de beoordeling voortaan ook door één centraal team binnen de Belastingdienst getoetst. Daarnaast komen er maatregelen die voorzien in de behoefte aan meer maatschappelijke openbaarheid over rulings met een internationaal karakter. De Belastingdienst gaat van elke ruling met een internationaal karakter direct na afgifte een geanonimiseerde samenvatting publiceren. Ook zal het jaarverslag van de Belastingdienst voortaan rapporteren over alle rulings met een internationaal karakter en niet alleen over specifieke rulings zoals ‘APA’s’ en ‘ATR’s’.

De mkb-onderneming die duidelijkheid wenst over haar fiscale positie, mag erop rekenen dat de gemaakte afspraken met de Belastingdienst geanonimiseerd worden gepubliceerd. In de praktijk zal dit veelal niet op bezwaren stuiten. Aangezien doorgaans geen sprake is van oneigenlijke belastingontwijking zal de publicatie van een ruling weinig (imago)schade aanrichten.

Transparantie vereist context en kennis

In principe is meer transparantie over fiscale aangelegenheden geen slechte zaak. Dit kan immers schadelijke belastingontduiking en in sommige gevallen agressieve ontwijking beperken. Het venijn zit veelal in de interpretatie van vrijgegeven informatie door de media en politiek. Belastingrecht is ingewikkeld en de discussie over ontwijking genuanceerd. Buitenstaanders hebben in principe geen inzicht in de context waarin een advies is gegeven. Een gebrek aan kennis kan leiden tot onjuiste conclusies. Een volledig legitiem advies kan, door een onkundige interpretatie, zelfs als agressieve belastingontwijking in de media worden gebracht en een eigen leven gaan leiden. De overheid, waarvan de Belastingdienst een onderdeel is, moet ook de belangen van bedrijven behartigen. Het is daarom zaak  dat de overheid zorgvuldig omgaat met de belangen van ondernemers om hen te behoeden voor een mogelijke publiekrechtelijke executie zonder proces.

Met dank aan Dirk Smid,Belastingadviseur ABAB International bij ABAB Accountants en Adviseurs, voor het schrijven van deze blog.