Duurzaamheid en energie
De energietransitie en netcongestie vormen steeds grotere uitdagingen voor ondernemers en de samenleving. Al ruim 30 jaar ontwikkelt en produceert Fluidwell in Veghel hoogwaardige meet- en regeltechniek voor de energiesector. Sinds 2016 richt het bedrijf zich ook op waterstoftoepassingen, waaronder modulaire electrolyzer-systemen. Eigenaar Eric Rath kijkt dan ook verder dan de bekende oplossingen en zet in op decentrale waterstofproductie en ziet ook kansen voor synthetisch aardgas ofwel Groengas. “Die infrastructuur ligt er al, we moeten kijken hoe we die kunnen benutten.”
De paradox van groene energie
Hoewel zon- en windenergie belangrijk zijn voor een groene toekomst, kent de duurzame elektriciteitsmarkt een bijzondere paradox. Hoe meer zon- en windparken we realiseren, hoe groter het probleem wordt om de elektronen waarde te geven. De vraag- en het aanbod op de elektriciteitsmarkt bepalen de prijs en gestegen kosten belemmeren steeds meer een rendabele businesscase. Tegelijkertijd is de netcapaciteit op piekmomenten (wanneer de zon schijnt of er flinke wind staat) niet toereikend is. Nu niet, maar ook de komende decennia niet. Het resultaat is curtailment (het tijdelijk inperken van de opwek van een zonne- of windpark), terwijl de eindgebruiker gedwongen wacht op netverzwaring om zijn processen en mobiliteit te kunnen elektrificeren.
Rath legt aan de hand van een eenvoudige rekensom uit dat – kijkend naar huidig diesel- en aardgasverbruik van gemeenten of industriegebieden – een verviervoudiging van ons huidige elektriciteitsstation en infrastructuur nodig is. “Terwijl netbeheerders aangeven dat in het beste geval er 50% van de huidige capaciteit kan worden opgeschaald in de komende 10 jaar. Om ons complete fossiele verbruik te elektrificeren is daar zelfs een vertienvoudiging van nodig. Terwijl we al wél een uitstekende gasinfrastructuur hebben liggen.”
Decentrale energiesystemen
De oplossing zit ‘m in het combineren van deze problemen, legt Rath uit.
“Realiseer een groene energiecentrale in de buurt van een industrieterrein, direct gevoed met lokaal opgewekte energie uit idealiter zon èn wind. Koppel dat aan elkaar en maak gebruik van een batterij voor kortetermijnopslag. Vervolgens maak je met name in perioden van overschot en lage elektriciteitsprijzen waterstof."
Hij vervolgt: “Deze kan rechtsreeks gebruikt worden voor zwaar transport en andere toekomstige processen op waterstof. Ook koppel je hieraan een methaniser voor de productie van groen gas. Wij werken samen met Power to Power, een andere Brabantse onderneming, voor het maken van methaan uit waterstof. Methaan is het hoofdbestanddeel van aardgas. Daarmee creëer je in feite synthetisch aardgas dat je probleemloos kan invoeden in het bestaande gasnet.”
Voordelen lokale opwek en lokaal gebruik
Daarbij benoemt de ondernemer de voordelen van lokaal energie opwekken en verbruiken. “Op deze manier voed je het industrieterrein met lokale groene elektronen en voorkom je dat deze het grid belasten. Tegelijkertijd is er meer elektriciteit beschikbaar om lokale bedrijven te voorzien. Door waterstofproductie en batterijopslag hoeven windturbines en het PV-park niet uitgeschakeld te worden: er zijn meer draaiuren en de waarde van waterstof is veel hoger dan de lage of negatieve elektriciteitsprijs op dat moment. Dat is een win-winsituatie want het rendement van de groene productie neemt toe. Zeker als dat kan met een directe aansluiting zonder belasting en transportkosten. En door de elektrolysecapaciteit op te voeren als vraagrespons, draag je bij aan het in evenwicht houden van het elektriciteitsnet. Met methaanproductie kunnen bestaande aardgasprocessen vergroend worden en is de energie makkelijk te bufferen voor seizoensopslag. Waterstof draagt zo bij aan een betrouwbaarder energiesysteem in termen van emissiereductie, netstabiliteit en energiezekerheid.”
Methaniser en WKK-koppeling
Methaan maken uit CO₂ en waterstof is een bekende chemische reactie, eentje met maar 15% rendementsverlies. Voorheen was de hoge elektriciteitsprijs een probleem, nu geldt dat er een uitdaging is om kosten van electrolyzer omlaag te krijgen, daar werkt Rath met Fluidwell aan. Bovendien zijn er voor opslag van waterstof nog meer opties mogelijk. “Je kan er ammonia of methanol van maken maar dat is als product ook erg gevaarlijk. Aardgas kennen we, de infrastructuur ligt er al. Na productie kan het ‘aardgas’ worden opgeslagen als groengas of worden geïnjecteerd in de al bestaande aardgasinfrastructuur. Dit systeem vereist wel groene CO₂ en/of een gesloten systeem, wil je het volledig vergroenen.”
Een bron van groene CO₂ is essentieel, maar gelukkig is deze niet alleen beschikbaar, maar ook betaalbaar. Daarnaast biedt een koppeling aan een WKK-installatie (Warmte Kracht Koppeling) een extra mogelijkheid: hier kan CO₂ worden afgevangen en circulair worden hergebruikt. Tegelijkertijd wordt er warmte geproduceerd voor een warmtenet en, nog belangrijker, elektriciteit. Door dit proces juist in te zetten op momenten dat de elektriciteitsprijs hoog is, ontstaat er een win-win: een rendabele installatie én de broodnodige energievoorziening.
Rendement en bijmengregeling
Daarbij gaat de markt voor groengas enorm groeien door de bijmengverplichting, die vanaf 2026 van start gaat. Met een gegarandeerde prijs van €2,16 per m³ groengas, een looptijd van vijftien jaar en dekking via de SDE++ (Stimuleringsregeling Duurzame Energietransitie), biedt dit een stabiele basis voor investeringen in groengasproductie, stelt Rath.
“De bijmengverplichting begint met 2-3% en zal in 2030 oplopen tot 2-3 miljard m³ (5-10%). Dit betekent dat de vraag naar groengas fors zal toenemen, wat extra kansen creëert voor de productie van waterstof.”
"Door waterstof te maken op momenten van zeer lage of negatieve elektriciteitsprijzen, kan dit proces niet alleen bijdragen aan de energietransitie, maar ook financieel aantrekkelijk zijn. Per m³ groengas is ongeveer 16 kWh elektriciteit nodig, wat slim kan worden ingezet bij een flexibel energieaanbod.”
Toekomstperspectief: decentrale waterstofproductie
Dan is er nog de uitdaging rondom opslag: Rath zegt dat de grootste uitdaging bij netcongestie ligt in seizoensopslag. “Batterijtechnologie is geschikt voor kortetermijnopslag, niet van zomer naar winter. Dat probleem lost waterstof op. Maar we missen nog een visie op waterstofimplementatie.” Rath gelooft dat de waterstofeconomie op gang komt, mits de kostprijs daalt. “Wij verwachten dit te bereiken door onze ontwikkeling van compacte electrolyzersystemen die we in volume hopen te gaan bouwen in onze nieuwe fabriek in Veghel. Deze machines zijn modulair van opzet en daarmee uiterst schaalbaar en geschikt voor directe koppeling aan wind en PV-installaties op land ofwel decentrale kleinschaliger waterstof productie.”
Daarnaast benadrukt hij dat het sentiment rondom energie verandert. “Ondernemers kijken niet meer primair naar de energieprijs, maar naar leveringszekerheid. Ze willen garantie dat er überhaupt energie geleverd kan worden.” En Rath’s visie? “Lokale elektronen lokaal inzetten en omzetten in waterstof voor lokaal gebruik. Een kleinschaliger energiesysteem en waterstofeconomie biedt veel voordelen.”
“Opa, wat heb jij hieraan bijgedragen?”
Boodschap aan collega-ondernemers
Daarmee sluit de ondernemer af met een duidelijke boodschap aan collega-ondernemers: “Kijk wat je eigen kernexpertise is en hoe jij kan bijdragen aan de Energietransitie. Zowel kleine als grote ondernemers kunnen dat. Het gaat puur om willen en je nek durven uitsteken.” Zelf wil de ondernemer met een goed gevoel antwoord geven zodra hij de vraag krijgt: “Opa, wat heb jij hieraan bijgedragen?”
Meer informatie?
Neem dan contact op met Fleur de Best, via best@vnoncwbrabantzeeland.nl
Foto’s via Ad van de Graaf Fotografie.
